Routier, Albert Emile, Türkiye'nin Lyon Fahri Konsolosu, Rhone, Fransa 1942
Dosya 13304
“Albert Routier, Türkiye'nin Lyon Fahri Konsolosu olarak görev yapmış bir Fransız vatandaşıydı. 1942'de İspanya ve Türkiye gibi tarafsız ülkelerin vatandaşlığına sahip Yahudiler hâlâ tehcirden muaf tutuluyordu ve bu nedenle bu ülkelerden alınan pasaportlar veya diğer belgeler hayat kurtarıyordu. Türk yetkililerin kısıtlayıcı politikasına rağmen, Yahudilerin durumuyla karşı karşıya kalan Konsolos Routier, Türk Yahudilerine yardım etmek için her şeyi yaptı, ancak aynı zamanda Türkiye ile hiçbir bağlantısı olmayan kişilere de Türkçe belgeler verdi. Kurtardıkları arasında Cezayir'in Constatnine şehrinde doğan Haham Benjamin Assouline, eşi Sarah ve çocukları Rose (d. 1942) ve Jacques (d. 1944) vardı. Almanya'nın Karlsruhe kentinde doğan Sarah, Lyon'a kaçmıştı ve burada Haham Assouline ile tanışıp evlendi. Haham Assouline'in elinde Yahudi olduğunu belirten Arapça belgeler vardı. Routier, Elma adında Müslüman bir aile olduklarını söyleyerek sahte tercümeler üretti. Routier'in yardım ettiği diğer aileler, Mustafa ve Aisha Bekir sahte isimleriyle belgeler alan Mendel ve Perl Mersel ile Abdi ve Leila Bekir olan Albert ve Batsheva Semmelmann'dı.
26 Kasım 1942'de, Marsilya'daki Türk Başkonsolosluğu'na, Routier'in Türk vatandaşı olmayanlar da dahil olmak üzere Yahudilere yardım etmekte olduğunu belirten isimsiz bir ihbar mektubu ulaştı. Routier istifasını vermek istedi ancak görevinde kalmaya ve ihtiyacı olan insanlara yardım etmeye devam etmeye karar verdi. 1944yılı ortalarına kadar bu görevde kalıp kurtarma faaliyetlerine devam etti.
Savaştan sonra Assouline, Semmelmann ve Mersel ailelerinin savaş sırasında dünyaya gelen ve bu nedenle Routier'in onlara verdiği sahte aile isimlerini taşıyan çocukları, soyadlarının değiştirilmesi için Fransız yetkililere başvurdu. Jacques Elma böylece Jacques Assouline oldu, Hazelie Bekir Miriam Semmelmann oldu ve Rıfat Bekir Alex Mersel oldu.
1 Kasım 2016'da Yad Vashem, Albert Emile Routier'i Milletler Arasında Adil Kişi olarak tanıdı.
Kaynaklar:
[Shaw, Stanford J. Türkiye ve Holokost: Türk ve Avrupalı Yahudileri Nazi Zulmünden Kurtarmada Türkiye'nin Rolü, 1933-1945. (New York: New York University Press, 1993), s. 62-63, 335. Türkiye'nin Lyon Fahri Başkonsolosunun faaliyetlerine ilişkin Dışişleri Bakanlığı'na sunulan rapor, Türkiye Büyükelçiliği Arşivi (Paris) Dosyası 6127, hayır. 638 26 Kasım 1942.]
